Plasenta, gebelik boyunca anne ile bebek arasında yaşamı sürdüren bir hayati organdır. Latince kökenli bu kelime “tabak” anlamına gelir ve yapısı itibarıyla disk şeklindedir. Plasenta, sadece gebelik süresince var olan ve doğumla birlikte rahimden atılan geçici bir organdır.
Gebeliğin 5. haftasından itibaren gelişmeye başlar ve yaklaşık 12. haftada tam fonksiyonel hale gelir. Hem besin aktarımı, hem gaz alışverişi, hem de hormon üretimi açısından bebeğin gelişimi için vazgeçilmezdir.
Plasentanın Yapısı
Plasenta, anne ve bebek hücrelerinin birleşimiyle oluşan bir yapıdır. İki ana yüzeyi vardır:
- Fetal yüzey (bebeğe bakan yüz): Göbek kordonu bu yüzeye bağlıdır.
- Maternal yüzey (rahime yapışan yüz): Rahim iç duvarına yerleşir.
Plasenta; koryonik villuslar, sinsityotrofoblast ve sitotrofoblast adı verilen hücre katmanlarından oluşur. Bu yapılar sayesinde plasenta, hem filtre görevi görür hem de anne ile bebek kanının birbirine karışmadan madde alışverişini sağlar.
Plasentanın Temel Görevleri
1. Besin ve Oksijen Aktarımı
- Anne kanındaki glikoz, amino asitler, yağ asitleri ve oksijen plasenta aracılığıyla bebeğe geçer.
- Aynı şekilde bebeğin metabolizma atıkları da annenin dolaşımına verilir.
2. Hormon Üretimi
Plasenta, hem anne vücudu hem de bebeğin gelişimi için çeşitli hormonlar üretir:
- hCG (Human Chorionic Gonadotropin): Gebeliğin erken tanısında kullanılır.
- Progesteron: Rahim kaslarının gevşemesini sağlar, düşük riskini azaltır.
- Östrojen: Rahmin büyümesini ve damarlanmasını destekler.
- HPL (Human Placental Lactogen): Bebek için enerji sağlar, annenin metabolizmasını düzenler.
3. Bağışıklık Koruması
Plasenta, bazı zararlı maddeleri (bakteri, toksin) süzerek bebeğe ulaşmasını engeller. Ayrıca annenin bağışıklık hücreleri (IgG tipi antikorlar) plasentadan geçerek bebeğe pasif bağışıklık kazandırır.
4. Atıkların Uzaklaştırılması
Bebeğin karbondioksiti, üre ve diğer atık ürünleri plasenta yoluyla annenin vücuduna taşınır ve burada vücuttan atılır.
Plasentanın Anormal Durumları
Plasenta yapısı ve yerleşimi ile ilgili bazı sorunlar gebelikte risk oluşturabilir:
Plasenta Previa
Plasenta, rahim ağzını kapatacak şekilde yerleşmişse doğum sırasında kanama riski artar.
Plasenta Dekolmanı (Ablasyo Plasenta)
Normal yerleşimli plasentanın doğumdan önce rahim duvarından ayrılması durumudur. Anne ve bebek için hayati risk taşır.
Plasenta Akreta
Plasenta, rahim kas tabakasına anormal şekilde yapışmıştır. Genellikle sezaryen doğumla birlikte çıkarılması gerekir.
Doğumda Plasentanın Atılması
Bebek doğduktan sonra, ortalama 5–30 dakika içinde plasenta da rahimden ayrılır. Bu sürece “doğumun üçüncü evresi” denir. Plasenta tamamıyla çıkmazsa rahim içi enfeksiyon veya kanama gibi komplikasyonlara yol açabilir.
Plasenta, Bebeğin Yaşam Hattıdır
Plasenta, sadece bir bağ dokusu değil, gebeliğin sağlıklı ilerlemesi için vazgeçilmez bir organdır. Anne ve bebek arasında fizyolojik bir köprü oluşturarak hem beslenmeyi hem korumayı hem de hormonal dengeyi sağlar.
Size nasıl yardımcı olabilirim?